नाम : लिंग

नाम : लिंग

तुम्हाला माहीत आहे की, सजीव हे पुल्लिंगी किंवा स्त्रीलिंगी असतात. आता खालील जोडयांमधील शब्दांची तुलना करा.

Boy	Girl
sparrow	sparrow
Cock	Hen
Hero	Heroine
Lion	Lioness

• प्रत्येक जोडीतील पहिला शब्द हे नराचे (Male animal) नाव आहे.
• प्रत्येक जोडीतील दूसरा शब्द हे मादीचे (Female animal) नाव आहे.
• जे नाम नर किंवा पुरुषजातीचा उल्लेख करते त्या नामाला (Masculine Gender) पुल्लिंगी असे म्हणतात.
• Gender हा शब्द लॅटिन भाषेतील genus (म्हणजे जाती किंवा प्रकार) या शब्दापासून निर्माण झाला आहे.
• जे नाम मादी किंवा स्त्री-जातीचा उल्लेख करते त्या नामाला स्त्रीलिंगी (Feminine Gender) असे म्हणतात.
• जे नाम पुरुष किंवा स्त्री यापैकी कोणत्याही एका जातीचा उल्लेख करते त्या नामाला उभयलिंगी (Common Gender) असे म्हणतात.

उदा :

1. Parent, child, friend, pupil, servant, thief, relation, enemy, counsin, person, orphan, student, baby, monarch, neighbour, infant.

• जे नाम अशा गोष्टीचा निर्देश करते, जी नर किंवा नारी जातीची नाही. (म्हणजेच निर्जीव वस्तू) त्या नामाला नपुंसकलिंगी (Neuter Gender) असे म्हणतात.

उदा.

1. Book, pen, room, tree

• (Neuter म्हणजे दोन्हीही नाही. म्हणजेच नर ही नाही व मादीही नाही) आधुनिक इंग्रजीमध्ये कोणत्याही नामाचे लिंग हे पुर्णपणे लिंगाच्या उपस्थिती किंवा अनुपस्थितीवरून ठरते, इतर अनेक भाषांमध्ये नामाच्या रूपावरुन त्याचे लिंग ठरविले जाते.
• परंतु इंग्रजीमध्ये नामाच्या रूपावरुन लिंग ठरविले जात नाही.
• उदाहरणार्थ – उर्दूमध्ये बगीचे हे पुल्लिंगी (Masculine) आहे आणि लकडी हे स्त्रीलिंगी (Feminine) आहे.
• जेव्हा निर्जीव वस्तूंचे मानवीकरण (Personified) केले जाते, म्हणजे सजीव वस्तूप्रमाणे त्याचे वर्णन केले जाते. तेव्हा आपण त्याला पुरुष (Male) किंवा स्त्री (Female) असे मानतो.
• बरेचदा शक्ती (stength) आणि हिंसा (violence) याचे धोतक असणार्‍या वस्तूंसाठी पुल्लिंगी नामाचा वापर करतात.

उदा.

1. The Sun, Summer, Winter, Time, Death,
2. The sun sheds his beams o rich and poor alike.

• कधीकधी सौंदर्य (Beauty), कोमलपणा (Gentleness) आणि मोहकता (Gracefulness) यांचे धोतक असणार्‍या वस्तूंसाठी स्त्रीलिंगी नामाचा (Feminine Gender) वापर करतात.

उदा.

1. The Moon, the Earth, Spring, Autumn, Nature, Liberty.
2. Justice, Mercy, Peace, Hope, Charity.
3. The moon has hidden her face behind a cloud.
4. Speing has spread her mantle of green over the earth.
5. Peace hath her victories no less renowned than war.

• अशा प्रकारचा (नामाचा) उपयोग बहुतेक करून कवितेत प्रचलित आहे. पण गद्धातही काही नामांचे मानवीकरण केले जाते. ship साठी नेहमी she असे वापरतात.

उदा.

• The ship lost all (her) boats in the storm.
• नामाची स्त्रीलिंगी (Feminine) रुपे बनविण्याचे प्रकार
• नामाची स्त्रीलिंगी रुपे बनविण्याचे तीन प्रकार आहेत. –

1. पूर्णत: वेगळ्या शब्दांचा वापर करून.

उदा.

पुल्लिंगी	स्त्रीलिंगी
Bull (or ox)	cow
Bullock	heifer
Buck	doe
Brother	sister
Boy	girl
Bachelor	maid, spinster
Masculine	Feminine
Cock	hen
Gander	goose
Father	mother
Earl	countess
Drone	bee
Drake	duck
Dog	bitch
Colt	filly

2. शब्द+अव्यय जोडून;

उदा :-

पुल्लिंगी	स्त्रीलिंगी
Author	authoress
Masculine	Feminine
Lion	lioness
Manager	manageress
Jew	jewess
Host	hostess
Heir	heiress
Giant	giantess
Count	countess
Baron	baroness

(लक्षात ठेवा की खालील पुल्लिंगी नामांकित (Masculine Nouns) अंतिम स्वर (Vowel) गाळून -ess असे लावले जाते.)

Actor	actress
Shepherd	shepherdess
Prophet	prophetess
Priest	priestess
Poet	poetess
Peer	peeress
Patron	patroness
Mayor	mayoress
Conductor	conductress
Benefactor	benefactress

टीप – पुल्लिंगी नामांचे स्त्रीलिंगी रूप बनविण्यासाठी ‘ess’ प्रत्यय (suffix) वापरणे सर्वात जास्त प्रचलित आहे आणि केवळ हाच असा प्रत्यय आहे ज्याचा वापर नवीन स्त्रीलिंगी नाम बनविण्यासाठी आता आपण करतो.

Hero	heroine
Fox	vixen
Signor	signora
Sultan	sultana
Czar	czarina

3. पहिल्या किंवा शेवटच्या शब्दात बदल करून –

पुल्लिंगी	स्त्रीलिंगी
Washerman	washerwoman
Salesman	saleswoman
Peacock	peahen
Milkman	milkwoman
Landlord	landlady
Manservant	maidservant
Greatuncle	greataunt
Grandfather	gandmother
Masculine	Feminine