अन्नपचन प्रक्रिया

अन्नपचन प्रक्रिया

• सजीवाने अन्न ग्रहन केल्यापासून ते उत्सर्जित पदार्थ बाहेर टाकण्याच्या अवस्थेपर्यंत अन्नावर घडणार्‍या संपूर्ण प्रक्रियेला अन्नाची पचन क्रिया असे म्हणतात.
• अन्न पचण्याची प्रक्रिया चालू असतांना त्या अन्नात या अवयवांकडून अनेक स्त्राव सोडले जातात.
• या स्त्रावामध्ये विकरे, आम्ल, उत्प्रेरक, यांचा समावेश होते.
• या स्त्रावामुळे अन्नातील जटिल घटकांचे सुलभ घटकात रूपांतर होते. ज्यामुळे अन्न पचण्यास सुलभ जाते.
• खाल्लेले अन्न पचविण्याच्या क्रियेत खालील अवयवांचा महत्वाचा सहभाग असतो. अन्नपचनाची प्रक्रिया खालीलप्रकारे पाडली जाते.  

1. अंग पदार्थ – मुख व गुहा

• स्त्राव – लाळ  
• विकर – टायलिन
• माध्यम – अल्पांशाने
• मूळ अन्न पदार्थ – पिष्टमय पदार्थ  
• क्रिया आणि अंतिम – शर्करा (माल्टोज)

2. अंग पदार्थ – जठर

• स्त्राव – हायड्रोक्लोरिक
• माध्यम – आम्ल, अॅसिड  
• मूळ अन्न पदार्थ – प्रथिने  
• क्रिया आणि अंतिम – जंतुनाशक

3. अंग पदार्थ – जठररस  

• स्त्राव – पेप्सीन,रेनीन
• माध्यम – आम्ल
• मूळ अन्न पदार्थ – प्रथिने, दूध
• क्रिया आणि अंतिम – सरल प्रथिने (पेप्टोन), व्हे मध्ये रूपांतर  

4. अंग पदार्थ – लहान आतडे

• स्त्राव – पित्तरस
• माध्यम – अल्कली
• मूळ अन्न पदार्थ – प्रथिने व मेद
• क्रिया आणि अंतिम – मेदाचे विघटन व अन्न जंतूनाशक करणे.

5. अंग पदार्थ – स्वादुपिंडरस  

• विकर – ट्रिप्सीन, अमायलेझ, लायपेझ
• माध्यम – अल्कली, अल्कली
• मूळ अन्न पदार्थ – प्रथिने(पेप्टोन), पिष्टमय पदार्थ, मेद
• क्रिया आणि अंतिम – अमिनोआम्ल, शर्करा व ग्लुकोज, मेदाम्ल व ग्लिसरॉल

6. अंग पदार्थ – आंत्ररस

• विकर – इरेप्सीन, इनव्हरटेझ, लायपेझ
• माध्यम – अल्कली
• मूळ अन्न पदार्थ – प्रथिने, शर्करा, मेद  
• क्रिया आणि अंतिम – अमिनोआम्ल, ग्लुकोज, फ्रूटोज व माल्तैझ, मेदाम्ल व ग्लिसरॉल.