गोपाल गणेश आगरकर:
जन्म : 14 जुलै 1856, करहाड तालुक्यातील टेंभू.
मृत्यू : 17 जून 1895,पुणे
1 जानेवारी 1880 – चिपळूणकर, टिळक व अगरकर ‘न्यू इंग्लिश स्कूल ’ची स्थापना केली.
1884 – डेक्कन एजुकेशन सोसायटी ची स्थापना.
बुद्धीप्रामान्यवाद, वैज्ञानिक द्रुष्टिकोण, एहिक जीवनाची स्मृधता यावर भर .
संस्थात्मिक योगदान :
- 1881 – लोकमान्य टिळक यांनी सुरू केलेल्या केसरीचे संपदकत्व .
- 15 आक्टोंबर 1888 – ‘सुधारक ’ साप्ताहिक.
- गुलामांचे राष्ट्र या पुस्तकात हिन्दी लोकांचा आळशी वृत्तीची टीका.
- स्त्रियांनी जकिते घातलीच पाहिजेत याविषयावर निबंध.
- अकोल्यातल्या वर्हाघड समाचार या वर्तमान पत्रातून लेखन.
- शेक्सपिअरच्या हॅल्मेट या नाटकाचे विकारविलासित या नावाने मराठी रूपांतर.
- ‘डोंगरीच्या तुरुंगातील 101 दिवस‘ हे पुस्तक.
- हिंदुस्थानाचे राज्य कोणासाठी या निबंधात ब्रिटीशांच्या स्वार्थी वृत्तीवर टीका.
वैशिष्टे :
- इष्ट असेल ते बोलणार……
- राजकीय स्वातंत्र्यापेक्षा सामाजिक स्वातंत्र्यला अधिक महत्व.
- हर्बर्ट स्पेन्सरच्या सोशॉलॉजी व एथिक्स आणि जॉन मिलच्या ऑन लिबर्टी व सब्जेक्शन ऑफ वुमन या ग्रंथाचा प्रभाव.
- बुध्दिप्रामाण्यवाद व व्यक्तीस्वातंत्र्य या दोन तत्वांना महत्व.
- ऐहिक जीवन समृद्ध करावे, पारलौकिक जीवनाचा विचार करणे व्यर्थ, असे मत.
- जिवंतपणी स्वतः ची प्रेतयात्रा पहावी लागलेले समाजसुधारक.